In mijn blog Wat je niet moet doen als je de Rothko-expositie bezoekt vertelde ik al over de associatie met de Capella Scrovegni die ik had tijdens de opening. Die persoonlijke associaties, die voor iedereen anders zijn, vind ik boeiend. Zoals velen van jullie weten ben ik gek op poëzie en gebruik daar ook graag fragmenten van, zoals bijvoorbeeld in #poëzievoorhetslapengaan . Heel vaak roepen gebeurtenissen of beelden fragmenten van gedichten bij mij op. Zo ook in de expositie. Hoewel ik me ervan bewust ben dat ik zomaar een bouwsteen trek uit een zorgvuldig opgesteld gedicht, deel ik die flarden poëzie toch graag met jullie, omdat ze wat mij betreft weer een andere, persoonlijke betekenis krijgen met het werk van Rothko in gedachten .

In het interview in de catalogus bij de Rothko-expositie vertelt Henk van Os over het verlangen van Rothko om 'op te lossen'. Van Os noemt dit ook in relatie met het laatste rode werk van Rothko en diens zelfmoord, waarbij hij zijn polsen doorsneed. Heftig, maar ook de reden waarom direct een fragment van een gedicht van Willem Wilmink in mij opkwam, dat eigenlijk over 'opa' gaat maar ook precies lijkt te passen bij Mark Rothko: 

"doodgaan is dus niet zoiets als nacht
het is de steeds grotere ruimte die
hij voor zichzelf heeft bedacht"

- Willem Wilmink- 

In een twitterconversatie met een Rothko-fan vertrouwde zij me toe dat het werk van Rothko op haar de uitwerking heeft " dat je op wilt gaan in het beeld, niet weg wilt, en het tegelijk teveel is, te overweldigend". Hoe mooi is het als dat over je werk, over jou gezegd wordt? Ook Rutger Kopland verlangde daar blijkbaar naar: 

"ik heb altijd gewild dat ik dat was, een lege
plek voor iemand, om te blijven"

- Rutger Kopland - 

Zoals ik in mijn vorige blog al schreef was ik zelf erg onder de indruk van een werk op papier, waar zwart en blauw onder een lichtgevende band geplaatst zijn. Het lijkt wel alsof Ingmar Heytze dit gedicht schreef terwijl hij het werk zag: 

“.. doorzichtig
blauw of peilloos zwart; een mooi, groot
ademhalen onder de maan.”

- Ingmar Heytze - 

In mijn ogen hebben woorden een ongelofelijke kracht. Fragmenten uit poëzie kunnen troostrijk zijn, als ze passen bij het moment of bij je gevoel. Daarvoor is de context van het gedicht niet altijd nodig. Net als poëzie is het werk van Rothko troostrijk en lijkt het soms te zeggen:

"Laat mijn verdriet altijd groter wezen 
dan het jouwe
zodat het eromheen kan liggen
als armen"

- Herman de Coninck - 

Op vrijdag 17 mei om 16.00 uur wordt in Theater Ins Blau aan de Haagweg 6 in Leiden de expositie geopend met werk van de deelnemers van de twee series Drawing her Story. Iedereen is van harte welkom om een kijkje te komen nemen. 

In de expositie is werk te zien dat de deelnemers van twee series Drawing her Story in Leiden onder begeleiding van Simone van Olst en Eline Levering maakten. Ook wordt de catalogus gepresenteerd waarin het werk van de deelnemers is opgenomen.

Over Drawing her Story
In Drawing her Story werden vrouwen van allerlei leeftijden, achtergronden en nationaliteiten samengebracht in een tekencursus waarbij zij aan de hand van thema’s, zoals ‘familie’, ‘feest’ en ‘eten’, elkaars verhaal tekenden. De vrouwen vormden iedere les nieuwe tweetallen en spraken over hun leven, hun verleden, hun heden en hun toekomstdromen. U bent van harte welkom om de opening bij te wonen en van de deelnemers aan Drawing her Story te horen hoe zij het project hebben ervaren.

Gisteren mocht ik iets vertellen over Simone van Olst en haar werk op de opening van de expositie in Galerie Het Vijfde Seizoen in Zoetermeer. Simone exposeert daar een aantal van haar beelden, samen met de Iraanse kunstenaar Farnaz Sedaghatbin. 

Op de expositie zijn vooral beelden in albast en tere speksteen te zien. Dit heeft te maken met het karakter van die steen. Simone wil dat haar beelden transparant zijn, dat het licht er doorheen kan schijnen. Daarvoor zijn bijvoorbeeld Spaans albast en Chinees speksteen geschikt. Simone maakt al haar werk volledig met de hand. Er komt geen machine aan te pas. 

Inspiratie vindt Simone in de natuur, met name in de duinen. Je moet dat niet al te letterlijk zien,maar ze laat zich inspireren door de veelzijdigheid en de uitgestrektheid van het duinlandschap. De sfeer wordt nog versterkt door de titels van de beelden, die soms mysterieus zijn en vaak verwijzen naar de natuur. Twee beelden licht ik eruit. 

De Sculptuur Geestgrond is gemaakt in Chinees speksteen, is flinterdun en voorzien van twee doorkijkjes. De ene zijnde van het werk is ruw en grillig, de andere zijde is zacht en rond. 

Het werk Duinvallei is gemaakt in Braziliaans wit spektsteen en laat de zachte glooiing van het duinlandschap zien en de doorkijkjes tussen de duinpannen en de struiken in het duinlandschap. Dit werk is niet afgewerkt met olie en was, waardoor het beeld nog puurder is. 

De beelden van Simone vormen een mooie combinatie met het kleurrijke werk van Farnaz. Zeker een bezoekje waard! Galerie Het Vijfde Seizoen is op zaterdag en zondag geopend. 

Het is niet vaak gebeurd dat ik in een museum tot tranen toe geraakt werd. Ik kan het me van twee keer herinneren: toen ik eindelijk de Scrovegni kapel in Padova zag, en toen ik een videokunstwerk zag in De Pont in Tilburg waarop een stervende vrouw te zien was (ook na een tijd speuren weet ik niet meer van wie dit werk is, wellicht van Bill Viola?). De derde keer was bij de expositie Parelen in kunst, natuur en dans in museum de Lakenhal. 

 ‘Parelen in kunst, natuur en dans’ is een tentoonstelling die is gemaakt door choreografe en gastcurator Karin Post, waarbij verschillende disciplines uit de kunst worden samengebracht. Zo zijn er videoanimaties, foto’s, werk op papier en vele videoregistraties van dansscènes, aangevuld met naturalia uit de collectie van Naturalis. Indruk maakte in het bijzonder de prachtige computeranimaties waarmee de tentoonstelling  begint en de werken van Kinke Kooi. Zeer boeiend is de combinatie, of eigenlijk meer de tengenstelling, tussen de beweging in de dansscènes en de verstilling van geconserveerde naturalia. 

Maar is het die diversiteit aan geëxposeerde werken die Parelen de meest ontroerende tentoonstelling maakt die ik ooit heb gezien? Nee. 

Parelen is gemaakt als een choreografie, en muziek, looproute, objecten en kleurenschema’s vormen dan ook samen één geheel. Toch kwam de ontroering die ik tijdens de tentoonstelling voelde, en de reden dat ik enigszins ‘verdwaasd’ uit het museum kwam, voor een groot deel voor rekening van toneelschrijver Rob de Graaf, die het verhaal voor de audiotour schreef, en Pierre Bokma, die het insprak. Wie mij volgt op twitter weet dat ik erg van poëzie houd (zie deze Storify van #poëzievoorhetslapengaan). De zorgvuldigheid van de tekst van het verhaal over Siluce, die haar parel achterna reist, raakte me. Ik werd het verhaal ingezogen en wilde eigenlijk terugspoelen om zinnen als “Kan een land, kan een strand, kan iets dat er gewoon is, van iemand ZIJN?” nog eens terug te luisteren. 

Hiermee blijk ik overigens lijnrecht te staan tegenover Maarten Baanders, die voor Cultureel persbureau in zijn recensie van Parelen schreef: "Hoe mooi dit verhaal ook is, als je het hoort tijdens de wandeling door het museum, zit het de ervaring van de tentoonstelling in de weg. Het is te veel van het goede. De expositie heeft zelf al zo’n suggestieve, sprookjesachtige atmosfeer, dat het verhaal dat door de koptelefoon je hoofd binnenkomt als een verstoring werkt en de aandacht fragmenteert". 

Bij mij zorgde de audiotour er juist voor dat ik helemaal ondergedompeld werd in de tentoonstelling. Lopend door het museum vroeg ik me af: waarom maken musea niet vaker gebruik van de kracht van taal? Geen onbegrijpelijke wandteksten, onleesbare zaalbordjes. En al helemaal geen saaie, langdradige audiotours met onbegrijpelijke termen. In plaats daarvan verhalen die je raken, waar je over na gaat denken, die net zo goed onderdeel zijn van de exposities als de objecten waarlangs ze je leiden. En die maken dat je nóg eens wilt gaan. 

Parelen (mét audiotour!) is een must. Voor wie van musea houdt, zeker voor wie van dans houdt, maar al helemaal voor een ieder die van taal houdt.

Omdat een recensie natuurlijk niet alléén maar lyrisch kan zijn, een klein puntje van kritiek richting De Lakenhal: wat jammer dat ik het verhaal van Siluce niet als boekje met cd bij de museumshop kon kopen om die avond met de stem van Pierre Bokma in slaap te vallen!  

Deze zomer -helaas- geen Italiaanse vakantie voor mij. Het werd iets minder exotisch maar zeker ook de moeite waard: Zuid-Limburg. En natuurlijk geen vakantie zonder museumbezoek. In Aken bezocht ik het Suermondt-:Ludwigmuseum, dat zo tegenviel dat ik er geen blog over zal schrijven. Het meest verrassende bezoek was dat aan het  Museum Land van Valkenburg (ja, in dat plaatsje waar verder werkelijk niets te beleven is). Daarover later nog een blog.

Het meest bekende museum van Zuid-Limburg is uiteraard het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Met het prachtige opvallende gebouw van Aldo Rossi is het museum een niet te missen icoon van de stad geworden. Tegen de verwachting in viel de collectie Oude Beeldende Kunst in het museum me nogal tegen. Gelukkig werd dat ruimschoots goed gemaakt door de expositie "Martin Visser, verzamelaar, ontwerper, vrije geest". Naast prachtig modern werk (geweldige fotoserie van een homobar van Sigmar Polke, door Visser zelf op doek geprint!) toont de expositie een grote collectie documentatie van verzamelaar Visser. Dat biedt de bezoeker de gelegenheid een briefwisseling in te zien tussen Visser en Panamarenko. Dit geeft een beeld van hoe de verzamelaar én de kunstenaars te werk gingen en tot overeenstemming kwamen voor de aanschaf van een werk. 

Naast de expositie over Martin Visser werd ik ook gegrepen door het werk Walldrawing #801, Spiral van Soll le Witt in de Cupola van het museum. Normaal ben ik niet zo'n fan van het werk van Soll le Witt, maar Spiral, bestaande uit een licht hellende witte lijn die de hele koepel omspant, past zo goed op deze plek dat je niet anders kunt dan er naar kijken en je in te verliezen. Dat wordt nog versterkt doordat Spiral gepresenteerd wordt in combinatie met een kunstwerk (waarvan de naam van de maker me ontschoten is) bestaande uit sofa's waarop de bezoeker kan plaatsnemen om nog verder weg zinken in het werk van Soll le Witt. Het mooie van de Spiral in de koepel is dat het werk steeds in combinatie met een ander werk getoond kan worden. Dat levert steeds weer andere interacties en gezichtspunten op. Een kunstwerk dat niet verveelt én tot de verbeelding blijft spreken. 

Een paar leuke feiten over Spiral (via site Bonnefantenmuseum):
Tussenafstand van de lijnen 10 cm 
Totale lengte tape ± 5,7 km 
Totale oppervlak 472 m² 
Aantal omwentelingen 143 

Gisteren mocht ik een college geven voor de Museumjeugduniversiteit. Een geweldig project (dat in Leiden ontstaan is!) waarbij kinderen van 8 t/m 12 een collegereeks kunnen volgen die door experts en wetenschappers gegeven wordt en waarbij steeds een bijzondere of grappige vraag centraal staat die te maken heeft met de collectie van het museum. Bij mij was de vraag: "Wanneer liepen er olifanten door de Breestraat?"  en ik gaf dit college naar aanleiding van de affichecollectie van de 3 October Vereeniging die ook een plekje heeft in de tentoonstelling rond Leidens ontzet die momenteel in de Lakenhal te zien is. Zoals het een kunsthistoricus betaamt liet ik vooral veel plaatjes zien. Mijn belangrijkste doel met het college was dan ook om de kinderen heel goed te laten kijken. Want soms zijn die affiches eigenlijk helemaal niet zo gemakkelijk te begrijpen. Wie is bijvoorbeeld die vrouw op het affiche uit 1911? En wat is precies een personificatie? Waar heeft de maker van het affiche uit 1963 zijn signatuur verstopt? Met de kinderen zocht ik naar het antwoord op deze vragen. En natuurlijk namen we ook een kijkje bij de affichemuur die ingericht is op de tentoonstelling in de Lakenhal. Het was enorm leuk om het college te geven, al had ik niet verwacht dat de kinderen zóveel vragen zouden stellen. Heel leuk om te merken dat ze zo geïnteresseerd zijn en zelf al heel veel weten.

En hoe het nu zat met die olifant? Die liep, net als een groep apen, in 1978 door de Breestraat tijdens de optocht rond "Wonderbaarlijke reizen". Toen deden ze nog niet zo moeilijk over dieren in de stoet.
Hieronder een aantal van de affiches die ik heb laten zien tijdens het college. Alle affiches zijn in het bezit van het Regionaal Archief Leiden.