Woensdagavond zag ik in Theater Ins Blau de voorstelling Wensen voor Europa, van De Vertegenwoordiging. Dit gezelschap maakt hyperactueel politiek theater en waagde zich dit keer aan een satirisch blijspel over Europa. Met de bedoeling de strijd aan te binden met het politiek cynisme over de aankomende Europese verkiezingen betraden de acteurs de vloer. 

Zoals ook op 22 mei te verwachten is, liet de opkomst te wensen over. Zonde, want er werden boeiende thema’s aangesneden in Wensen voor Europa.  Het publiek zag een voorstelling vol Nederlandse kopstukken, botsende ego’s en loze statements. De makers lieten duidelijk zien dat veel Nederlandse politici geen raad weten met Europese thema’s. En als politici het al niet weten, hoe moet de kiezer er dan wijs uit worden, vraag je je als kijker af. Uiteindelijk, na driekwart van de voorstelling, kwamen er dan toch visies aan te pas. Diederik Samsom schreeuwde het uit: “We moeten het sámen doen”. Pijnlijk was de scene waarin de partijleiders de situatie Europa-Rusland-Oekraïne uitbeelden: Mark Rutte speelde de Europese Unie en nam plaats tegenover Arie Slob, die met bivakmuts transformeerde tot Rusland. Samsom kreeg de rol van Oekraïne toebedeeld en mocht  “zijn broek laten zakken en op zijn knieën voor Rusland gaan zitten” terwijl Van der Staaij er in de rol van Nederland bij stond en toekeek, machteloos richting Europa smekend: “Doe iets! Maar niet tevéél sancties, denk toch aan onze handelsbelangen.”

Hoewel veel boeiende onderwerpen werden aangesneden kwam jammer genoeg de scene waarin de visie waarom Europa belangrijk is het minst uit de verf en daarmee lijkt het doel van De Vertegenwoording, ten strijde trekken tegen het politiek cynisme, niet gehaald. De komende weken zullen we gaan merken of het de politici in de campagne wel gaat lukken duidelijk te maken dat Europa over meer gaat dan bankenbelasting en de euro. In de voorstelling weten de politici het wel: “Europa regelt heel veel hoor”. Maar wat dan precies, daar kwamen ze ook niet helemaal uit. Jesse Klaver wist het gisteren (met behulp van Bassie en Aderiaan) in De Wereld Draait door prachtig uit te leggen. Hij vertelt in de uitzending over zijn liefdesverklaring aan Europa. Kijktip! (Kijk het fragment uit de uitzending hier).

Vorige week beleefde ik mijn "opera-ontmaagding". Hoewel ik váák in theater te vinden ben, was opera nog onontgonnen terrein voor mij. Een terrein waarvan ik verwachtte dat het me niet zou liggen. Maar, sinds enige tijd is een vriendin helemaal weg van opera. Samen gingen we naar Tosca van Opera Zuid in het Lucent Danstheater. 


Mijn wat afwachtende houding had de overhand in de eerste twintig minuten van het stuk. Ik kon het niet helpen te denken: "waarom zingen wat je ook kunt spélen?"  Ik merkte erg gewend, en gehecht, te zijn aan de theatrale elementen van een voorstelling. Het hielp niet mee dat de acteerprestaties van met name Floria Tosca te wensen over lieten en het decor ronduit lelijk was. Tosca, uitgevoerd door Capucine Chiaudani, zou aanvankelijk gespeeld worden door Rossana Potenza, die echter ziek werd en de rol aan haar voorbij moest laten gaan. Wellicht dat het deze wisseling was die zorgde voor het matige spel. 

Wanstaltig decor
Ik twijfelde even over bovenstaand tussenkopje, maar eerlijk gezegd verwoordt het nog steeds mijn gevoel over het decor. Beter is het te spelen op een compleet lege vloer, dan met goedkope, afgeraffelde materialen te werken. In haar recensie op Cultuurbewust verwoordt Sophie van Eck het mild door het decor 'onfraai' te noemen. Bestaande uit plastic doorzichtige wanden die de indruk van een kapel moesten wekken, een slecht geschilderd marmeren gedeelte en een amateuristisch kunstwerk ziet het geheel er armoedig uit. Zonde!

Gelukkig maakte niet de hele voorstelling zo'n indruk. Het Brabants Orkest speelde prachtig, en gaandeweg werd ik meer meegezogen in het verhaal. Met name na de pauze werd het gezang én de uitvoering intenser. De bekende aria E lucevan le stelle werd in de derde akte prachtig vertolkt. En, het moet gezegd worden, ook het decor werd aan het eind stukken beter. Eindelijk verdwenen de shabby plastic wanden van het toneel en werden ze, bij de executie van Cavaradossi, verwisseld door een mooie, simpele projectie. 

Al met al ben ik nog niet helemaal gewonnen voor de opera, maar heb ik wel zin om meer te gaan zien. Ik vermoed een enorme onontdekte theaterwereld. Dus: tips welke opera ik gezien moet hebben? En waarom juist die? Kom maar door! 

Vorig weekend ging ik voor het eerst naar een theatermarathon. Herakles van toneelgroep De Appel startte om 11.00 uur in het Appeltheater. Tot 22.00 uur ’s avonds zou ik het theater niet meer verlaten. 

Herakles startte in februari 2012 en was zo’n groot succes dat de voorstelling na de zomer nog een aantal keer in het Appeltheater te zien was en in november nog drie dagen in Carré. Van tevoren zag ik enigszins op tegen de lange zit in het theater. Zou ik me zo lang kunnen concentreren op één verhaal? Dat viel echter alles mee. Herakles bestaat uit 9 delen, en geen enkel deel duurt langer dan een uur. Door de vele pauzes én het feit dat elk deel eigenlijk een verhaal op zich is, is het juist niet nodig een lange aandachtsspanne te hebben. De uitstekende verzorging met een prima lunch en diner maakte het geheel compleet. 

Maar dan de voorstelling. 

Herakles bestaat uit 9 delen. Afwisselend komen de verhaallijnen van de drie helden Herakles, zoon van de god Zeus, Theseus, zoon van Poseidon, en Jason, een koningszoon, aan bod. Hun handelingen worden aangestuurd én becommentarieerd door de goden. Dit wordt in het decor van de voorstelling goed tot uitdrukking gebracht door een grote wand met uitschuifbare ‘lades’, waarop de goden acteren. Het decor en de verhaallijn zitten dan ook prima in elkaar. 

De 9 verschillende scènes en de uitvoering van de acteurs waren naar mijn gevoel echter wel héél verschillend van kwaliteit. Een aantal acteurs bleef in een overdreven maniertje hangen dat zij in elk van hun personages gebruikte. De gehele speelstijl, zeer theatraal en met grote gebaren en heftige kostuums, was voor mij teveel van het goede. Er zaten dan ook enkele delen bij die ik ronduit verschrikkelijk vond. Met name bij het, naar mijn mening kitscherige, achtste deel, waarin Herakles met Deineira trouwt, moest ik door de zure appel heen bijten. Een groot deel van het publiek bleek deze muzikale scene juist te waarderen. 

Zelf houd ik meer van ingetogen theater. Twee scènes van Herakles, met Prometheus en de scene in de Hades, kwamen hierbij in de buurt. In deze twee scenes leken de teksten zorgvuldiger en werd het geheel abstracter. Op die punten waardeerde ik de voorstelling het meest. 

Herakles won echter niet voor niets de Toneelpublieksprijs 2012. De zaal zat, ook afgelopen zondag , weer bomvol. Om  zoveel bezoekers, die veelal niet regelmatig naar het theater gaan, zich een hele dag te laten onderdompelen in het theater, is een hele kunst en een groot compliment waard. Gezien de enthousiaste reacties van het publiek, bewijst Toneelgroep De Appel de theaterwereld een grote dienst door nieuw publiek voor toneel te enthousiasmeren. En dat valt alleen maar te prijzen. 

Herakles is nog te zien in Carré Amsterdam op 16, 17 en 18 november. Zie: www.toneelgroepdeappel.nl

Vorige week bezocht ik in de Leidse Schouwburg "LODHO speelt Tom Waits". Weinig tijd gehad om een uitgebreide blog over te schrijven, maar eigenlijk hoeft dat ook niet. Het was geweldig! Kijk, luister, lach, geniet! 

Gisteren was ik weer eens in Scheltema in Leiden, en wel op het laatste Kunstfestival Scheltema Beweegt. De Stichting Scheltema stopt per 1 januari 2012 en het is nog onbekend wat Leiden terug krijgt in het prachtige pand. Een horecaondernemer die wel wat culturele avondjes wil organiseren? Of toch een broedplaats voor talentvolle (jonge) makers waar ruimte is voor experiment, ontroering en bezieling? Ik hoop vurig op het laatste. 

Terug naar gisteren. Met een wat weemoedig gevoel verliet ik Scheltema, denkend aan alle mooie dingen die daar plaats gevonden hebben. Een optreden bleef maar terugkomen in mijn hoofd: Willem van Ekeren met 'Bach - Bukowski'. In de donkere theaterzaal, hangend op een doorgezakt bankje, luisterde ik naar twee grootheden samengebracht in piano en zang van Van Ekeren. 22 gedichten uit 'The Last Night of the Earth Poems' van Charles Bukowski bracht hij samen met 22 delen uit het Wohltemperierte Klavier van Johann Sebastian Bach. Door de bluesachtige wijze van zingen smeedt Van Ekeren Bach en Bukowski aaneen. 

Op de speciale website van Bach - Bukowski lees je meer over het ontstaan van dit project en over de (muzikale) thema's. zoals dat van 'Bluebird': Ik heb een vogeltje in mijn hart dat er uit wil, maar niemand mag weten dat hij er zit, heel soms, als iedereen slaapt, laat ik hem los

Dit is maar een van de vele voorbeelden van indrukwekkende optredens die in Scheltema te zien waren. Er is nog veel meer te bedenken: van het Levend Spookhuis op 3 oktober tot optredens van de Veenfabriek en van Zijlicht tot het Laatste Oordeel. Zoveel moois, dat mag niet verloren gaan. Scheltema moet blijven! 

Deze week was ik jarig. Ik begon én eindigde mijn verjaardag in de Leidse raadszaal. Donderdagnacht zat ik op de publieke tribune bij de begrotingsbehandeling in de Leidse gemeenteraad. Vrijdagavond was diezelfde raadszaal ineens het podium van de Veenfabriek, die er de voorstelling BANG bracht. 

In BANG wordt de Nederlandse samenleving onder de loep genomen door afwisselend twee ouderen, twee rijke yuppen en 'de hardwerkende Nederlander'. De ouderen zijn verbitterd en verbijsterd over onder andere het feit dat hun kleinkinderen, 'de kereltjes', niet meer langs mogen komen. De veranderende samenleving wordt treffend weergegeven door de opmerking dat een van de kereltjes in therapie is: 'hij kan niet tegen zijn verlies'. Een van de rijke yuppen worstelt vooral met vragen over de ongelijkheid in de wereld. De ander stelt haar gerust: alleen het eigen ik zou leidend moeten zijn, dan zou de wereld er heel anders uit kunnen zien. Want iedereen kan het goed hebben. De 'hardwerkende Nederlander' verschijnt steeds tussen door en houdt vooral onsamenhangende betogen. Maar vertedert wel.

Bij de try-out vrijdagavond bleek dat de scènes van het oudere echtpaar het meest uitgewerkt waren. Zodra de spelers de stoelen van de oudjes weer raakten werden ze ook echt iemand anders. De harde uitdrukking op de gezichten en de verbeten zinnen bezorgden kippenvel. Bij het wisselen naar de yuppenscenes raakten de acteurs enkele keren de draad kwijt. Door deze slordigheden raakte het publiek de aandacht wat kwijt, en dat was jammer. Toch bleef BANG boeien tot het eind, niet om het minst vanwege de muziek die perfect samenging met het spel. Een groot compliment dan ook voor de Veenfabriek, die een voorstelling heeft weten neer te zetten op een bijzondere locatie, die je aan het denken zet en een wat schurend gevoel achter laat. Zo'n gevoel dat je terug zou willen om het nog een keer te zien! 

Regie Paul Koek, Tekst Gerardjan Rijnders / Rob de Graaf / Arjen Duinker, Muziek Ton van der Meer en John van Oostrum
Spel Reinout Bussemaker, Lizzy Timmers, John van Oostrum en Jacobien Elffers, Dramaturgie Paul Slangen, Kostuums Rebekka Wörmann Foto Bowie Verschuuren

Eric Vaarzon Morel is geen beste spreker. Dat werd me gisteren duidelijk bij zijn voorstelling “De nieuwe wereld van Don Quichot” in de Leidse Schouwburg. Gelukkig is dat ook zijn vak niet en maakte hij de slome intermezzo’s waarin hij het verhaal van Don Quichot uitlegde ruimschoots goed met virtuoos gitaarspel. In de voorstelling Don Quichot brengt Vaarzon Morel het Spaanse verhaal in een nieuw jasje. Wie had gedacht dat zijn gitaarspel samen zou gaan met de soul en hiphop van zangeres Sinna Casita? Het werkt verbazingwekkend goed en leidt tot een intrigerende crossover voorstelling.

Bijzonder om te zien is dat de muzikanten, die in de Leidse Schouwburg nog maar voor de tweede keer de voorstelling spelen, nog flink aan elkaar moeten wennen. Net zoals Vaarzon Morel zelf nog eens flink moet sleutelen aan zijn teksten zat ook flamencodanseres Raquela Ortega nog niet altijd even strak in haar rol. Maar ondanks een openstaande rits van een broek en haar dat steeds maar niet vast wil blijven zitten wordt duidelijk dat hier een danseres van formaat staat. Het ‘tappen’ van de flamencoschoenen en het ritme van de hiphop van Casita versterken elkaar. Tel daarbij de prachtige stem van flamencozanger Carlos Denia en het warme geluid dat Maarten Ornstei uit de basklarinet weet te halen en je hebt een beetje een idee van de bijzondere mix die dit kwintet bracht. Maar om het écht mee te maken, moet je natuurlijk gewoon gaan! Want wat Vaarzon Morel ook brengt, altijd wordt duidelijk hoe groot zijn liefde voor de gitaar is. Hij speelt niet op het instrument, hij bespeelt haar en vlijt (letterlijk!) zijn gezicht tegen haar rondingen. Kortom: Eric Vaarzon Morel spreekt met zijn handen. 


Een voorproefje van danseres: Raquela Ortega: